In 2024 vierden we met trots ons 30-jarig bestaan.

‍Drie decennia van impactvolle financiering ter realisatie van natuur, herstel van de biodiversiteit en verduurzaming van de landbouw en de economie in Nederland. En dat blijft nodig, dus dat zullen we ook in de toekomst blijven doen. Want de in het Klimaatakkoord van Parijs afgesproken beperking van de opwarming van de aarde tot 1,5 graad is helaas al in 2024 achterhaald en de voorspellingen zijn dat we ver boven de 2,5 graden opwarming uitkomen. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft berekend dat Nederland zijn klimaatdoelen ‘met zeer grote waarschijnlijkheid’ niet gaat halen. Er is dus werk aan de winkel!

De grote uitdagingen waarvoor we staan, zoals groeien naar volhoudbare agrarische productie, de energietransitie en de transitie naar een circulaire economie, vereisen niet alleen actie van de overheid, maar ook investeringen van marktpartijen. Dat vraagt moed van bedrijven én van hun financiers, want het gaat om investeringen in projecten die niet altijd onmiddellijke winst opleveren. Het Nationaal Groenfonds is als impact-financier bereid deze risico’s te nemen, want we geloven dat dit de enige manier is om de noodzakelijke veranderingen in gang te zetten en te versnellen en de impact te realiseren die zo hard nodig is.

Toegang tot financiering voor impactvolle bedrijven

Verandering en innovatie moet vooral komen van nieuwe bedrijven. Grote bestaande bedrijven hebben minder belang bij vernieuwing, omdat deze ten koste gaat van de markt voor hun bestaande producten. Daarmee is innovatie dé aanjager van de benodigde transities in de landbouw, de energievoorziening en het sluiten van grondstoffenkringlopen. Een van de grootste belemmeringen voor deze bedrijven is de beperkte toegang tot financiering, omdat financiers in de regel terughoudend zijn ten aanzien van de onzekerheden die met vernieuwingen gepaard gaan: financiers gaan risico’s liever uit de weg.

Het Nationaal Groenfonds probeert dit hiaat in te vullen en streeft ernaar om deze innovatieve bedrijven wél toegang tot financiering te geven. Dat blijft onze missie. Veel van de bedrijven die wij financieren, zoals bij biobased bouwmaterialen, zullen niet altijd direct rendabel zijn. Ook omdat de ketens voor het uiteindelijke gebruik van deze materialen nog niet optimaal zijn en wet- en regelgeving achterlopen bij de praktijk. Ons werk draait niet om het financieren van projecten met zo min mogelijk risico voor een zo hoog mogelijk rendement. Ons werk is het nemen van verantwoorde risico’s om innovatieve projecten mogelijk te maken die maatschappelijke impact hebben en een groot potentieel hebben om grote duurzame veranderingen in de markt te bewerkstelligen.

Ons succes is daarmee niet te meten in termen van alleen financieel rendement. Het is vooral meetbaar aan de mate waarin we agrarische en andere bedrijven helpen om te groeien naar een voor zowel economie als ecologie volhoudbaar verdienmodel. We geloven dat de enige manier om echte verandering te realiseren is door een lange termijnvisie te hanteren, risico’s te nemen en samen te werken met andere partijen. Door de weg te banen voor andere financiers, zodat we gezamenlijk de weg naar een volhoudbare economie kunnen versnellen.

De cruciale rol van de landbouw

In het bijzonder willen we de komende jaren aan­dacht besteden aan de verduurzaming van agrarische sector en de voedselketen. De landbouw heeft op dit moment een negatief effect op het milieu en het klimaat, maar de potentie die de landbouw heeft bij het tegengaan van klimaatverandering is groot. Boeren spelen een cruciale rol in het beheer van natuur, bodem en water. Ons doel is om boeren zo veel mogelijk te helpen om die rol in te vullen bij zowel een volhoudbaar voedselsysteem als het behoud van biodiversiteit en de productie van biobased bouwmaterialen.

Heel veel agrarisch ondernemers willen dat ook, maar zij vinden veel obstakels op hun weg. Het is aan de overheid om deze obstakels weg te nemen en om - met bestendig beleid - ondernemers perspectief te bieden om te investeren in verduurzaming en zo ook te bevorderen dat zij meer toegang tot financiering krijgen. Het is aan financiers zoals het Nationaal Groenfonds om deze ondernemers ook daadwerkelijk toegang tot financiering te verschaffen.

Oproep aan het nieuwe kabinet

De uitdagingen om tot een volhoudbaar voedsel­systeem te komen zijn groot en de publieke budgetten zijn beperkt. Een deel van deze gelden kunnen naar mijn mening efficiënter worden ingezet. Als door de overheid gewenste private investeringen met zekerheid een onrendabele top bevatten, is subsidie een voor de hand liggend instrument voor de overheid. Maar voor investeringen van bedrijven waarvoor in principe een businesscase bestaat, kan de overheid beter de toegang tot financiering vergroten in plaats van subsidies toe te kennen. Het als lening verstrekte bedrag komt dan via aflossing geheel of gedeeltelijk weer terug en kan opnieuw worden ingezet om investeringen door bedrijven mogelijk te maken, en opnieuw en opnieuw: een ‘revolverend fonds’. Het Nationaal Groenfonds is in wezen zo’n revolverend fonds en elke euro van het Groenfonds is inmiddels zo’n vijfmaal opnieuw ingezet om private investeringen in verduurzaming mogelijk te maken. Door deze financiering kan het voor het reguliere kredietwezen aantrekkelijker worden om ook financiering te verstrekken en zo tegelijk ervaring op te doen met investeringen in verduurzaming en de eigen portefeuille toekomstbestendig maken. Het benutten van de kracht van dit instrument en de samenwerking met de markt zorgt voor een veel grotere impact.

Conclusie

We staan voor grote uitdagingen om de klimaatverandering te beperken en de afname van de biodiversiteit door verslechtering van de kwaliteit van bodem, lucht en water tot stilstand te brengen. Dit vraagt moed en veerkracht, van de overheid, van bedrijven en van financiers. Wij geloven in de kracht van samenwerking en innovatie om deze uitdagingen te kunnen aangaan. Wij zijn vastbesloten om een belangrijke rol als impactfinancier te blijven vervullen en om de impactvolle bedrijven van morgen te faciliteren.